Kültür Mirasının Korunmasında Restorasyon ve Rekonstrüksiyon Maliyetinin Çatalca Koray Ayar Konutu Üzerinden Karşılaştırılması

ÖZET Kültür mirası olan geleneksel konutlar, korunarak yaşatılması ve gelecek nesillere aktarılması gereken yapılardır. Korunamayan ve/veya atıl durumda kalan eserler özgün niteliklerini ve tarihsel değerlerini kaybederek yıkılabilmektedir. Çalışmada Çatalca İlçesinde bulunan, belgeleme çalışmaları yapılan ve sonrasında farklı etkenlere bağlı olarak yıkılan Koray Ayar evi üzerinden değerlendirmelerde bulunulmuştur. Kültürel mirasın gerektiği gibi korunmaması, restorasyon yapılması için geç kalınması ve bunun sonucunda yıkılarak kültürel değerlerin kaybedilmesi, yeniden yapılma şartları sağlanması durumunda ise maliyetlerin büyük değişim göstermesi problemin temelini oluşturmaktadır. Bu doğrultuda müdahale geç olsa da restorasyon maliyeti rekonstrüksiyon maliyetinden düşük olacaktır. Bu sebeple yıkılmadan önce rölövesi alınan konuta yönelik restitüsyon ve restorasyon kararları verilmiştir. Ayrıca özgün haline yönelik rekonstrüksiyon değerlendirmesinde de bulunulmuştur. Birim fiyat kitaplarından faydalanarak hem restorasyon hem de rekonstrüksiyon maliyeti hesaplanmıştır. Yapının yıkılması ile hem özgün değerlerin kaybedildiği hem de yeniden inşa edilmesi durumunda maliyetin çok daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Ayrıca bakımın restorasyona göre, restorasyonun ise rekonstrüksiyona göre daha az maliyetli olacağı anlaşılmaktadır. Bulgular erken müdahalenin önemini ortaya koyduğu gibi maliyetlerin hangi müdahalelerde daha fazla etken olduğunun anlaşılmasında da kullanılabilecektir. ABSTRACT Traditional residences with cultural heritage, should be preserved, maintained, and passed on to future generations. Works that cannot be preserved and/or remain idle may be destroyed after losing their original qualities and historical values. This study evaluated Koray Ayar Dwelling, located in Çatalca District, for which documentation studies were carried out and which was later demolished due to different factors. Failure to properly protect cultural heritage, delayed restoration, and loss of cultural values by demolition as a result, create the base of the problem for greatly varying costs when the conditions for redevelopment are met. Accordingly, although it is too late for intervention, the restoration costs will be lower than the reconstruction costs. Therefore, restitution and restoration decisions were made for the house whose survey was taken before it was demolished. In addition, a reconstruction evaluation for its original state was also made. Both restoration and reconstruction costs were calculated using unit price books. It was determined that both the original values were lost with the demolition of the structure and the costs are now much higher if it is rebuilt. It was also found that maintenance would be less costly than restoration and restoration would be less costly than reconstruction. As the results reveal the importance of early intervention, they can also be used to understand which interventions are more cost effective.