Kültürel Süreklilik için Tipolojik Analizin Önemi: İzmit Merkez Geleneksel Konutları Örneği

ÖZET Kocaeli ilinin merkezi olan ve İzmit körfezinin bitiminde kurulan İzmit, Anadolu’yu İstanbul’a bağlayan kara, deniz ve demiryolu kavşağında yer almaktadır. İzmit, tarih boyunca da bu coğrafi özelliklerinden dolayı farklı uygarlıklar için önemli bir yerleşim bölgesi olmuştur. Bugün İzmit’te “Kentsel Sit Alanı” olarak korunan alanlarda geleneksel konut dokusu ile bu uygarlıkların izleri sürülebilmektedir. Ancak İzmit’in geleneksel konutları son altmış yıldır hızlı kentleşme ve göç nedeniyle yapısal ve kültürel dönüşüm geçirmektedir. Kentte hızlı değişim nedeniyle az sayıda eser korunabilmiş ya da tespiti yapılmış, birçoğu da yok olmuş ya da olmaktadır. Ayrıca, Tarihi İzmit Geleneksel Konutlarını mimari bakış açısıyla inceleyen ve belgeleyen çalışmaların yeterince olmaması; bu konutlarla ilgili yapılmış herhangi bir tipolojik çalışmanın bulunmaması da çok dikkat çekicidir. Bu sebeplerle; Türk evinde önemli bir yeri olan İzmit’in geleneksel konutlarının daha derin anlaşılması ve geleceğe aktarılması bu çalışmanın ana hedefidir. Çalışmada İzmit merkezinde bulunan 40 geleneksel konut “tipolojik analiz yöntemi” ile incelenmiştir. Böylelikle, incelenen 40 konut içinde İzmit Geleneksel Konut Özelliğini taşıyan en karakteristik konutlar belirlenmiş ve konutlarda en yoğun görülen mimari özellikler tespit edilmiştir. Türk Evi içinde önemli bir yer teşkil eden ve İzmit merkezde yer alan Geleneksel İzmit Konutlarının tipolojik açıdan incelendiği bu çalışma ile; hem tipoloji kavramı ve mimarlıktaki tipoloji çalışmaları teorik olarak sorgulanmış, hem de İzmit Geleneksel Konutlarının özellikleri ortaya konmuştur. Elde edilen tipolojiler; İzmit Konutlarının geleceğe aktarılmasını sağlayacağı gibi, geçmiş kültürün geleceğe aktarılması amacı ile yapılacak olan yeni tasarımlara da rehber olacaktır. ABSTRACT Izmit, settled at the end of Izmit Gulf and center of Kocaeli, is located in the intersection of road,seaway and railway which connects Anatolia to Istanbul. Because of these geographical features, Izmit was an important settlement area for different civilizations throughout the history. Today in Izmit, in the areas which are protected as “Urban sites” with the traditional house pattern, marks of the civilizations can be traced. Due to the rapid change in the city, a few monuments have been protected or have been confirmed and most of them have disappeared or about to disappear. Moreover, It is quite remarkable that the studies which documents and inspects the historical Izmit Traditional houses from an architectural point of view are not enough and there is no typological study about these houses. With these reasons, main idea of this study is to understand and transfer Izmit's Traditional Houses which have an important place in Turkish House to future. In this study; forty traditional houses in Izmit Center have been examined with typological analysis method. Therefore, the most characteristic houses which were chosen from the forty houses having Izmit Traditional House Features have been identified and the most common architectural features have been determined. With this study in which Traditional houses taking place in Izmit and constituting an important place among Turkish Houses have been examined in terms of typology; both typology idea and typological studies in architecture have been questioned theorically and also Izmit Traditional House Characteristics have been presented. Gathered typologies will not only help to transfer Izmit Houses to future but also will be guide to the new designs which will be made to transfer the past culture to the future.