Görme Engelli Çocuklar için Anaokulu Tasarımında Fiziksel Çevre Niteliğinin Değerlendirilmesi

ÖZET Görme engelli bireylerin toplumun aktif üyeleri olmasını desteklemek açısından, gereksinimlerine uygun mekanlarda eğitim alması sağlanabilmelidir. Özellikle, okulöncesi dönemde bireysel gelişimin temellerinin atılması sebebiyle, görme engelli çocuklar için uygun eğitim ortamlarının tasarlanmasına önem verilmelidir. Bu çalışmada, görme engelli çocuklar için anaokulu tasarımında, tasarımcılara ışık tutacak değerlendirme soruları hazırlanarak fiziksel çevre niteliğinin değerlendirilmesi için bir yöntem önerilmesi amaçlanmıştır. Çalışmada, evrensel tasarım anlayışı çerçevesinde mekânı sistematik bir düzende incelemeye olanak veren “Profesyonel Çevresel Değerlendirme Ölçeği’’ kriterleri esas alınmıştır. Ölçeğin temel konuları kapsamında, görme engelli çocuklar için tasarlanacak anaokullarında mekansal olanakları sorgulamaya yönelik sorular oluşturulmuştur. Bursa’da görme engelli çocukların eğitim aldığı anaokulları çalışma alanı olarak seçilmiştir. Önerilen araştırma soruları kullanılarak, iki anaokulunda gözlemsel değerlendirmeler yapılmıştır. Araştırma soruları kapsamında incelenen iki anaokulunda da fiziksel çevrenin çocukların gereksinimlerini karşılamada yetersiz kaldığı görülmüştür. Fiziksel çevrenin kullanımı destekleyicilik düzeyi, bir anaokulunda %20-%40 arasındaki oranıyla ‘’düşük derecede destek’’; diğer anaokulunda %40-%60 arasındaki oranıyla ‘’orta derece destek’’ olarak belirlenmiştir. Görme engelli çocuklar için tasarlanacak anaokullarında fiziksel çevrenin çocukların gelişimlerini destekleyebilmesi için, çevresel desteğin ölçek kapsamında tanımlanan “olağanüstü derecede yüksek destek” seviyesine taşınması sağlanmalıdır. Buaçıdan, çalışmada belirtilen sorulardan tasarım süreçlerinde yararlanılmasına önem verilmelidir. The Assessment of the Physical Quality of Environment in Kindergarten Design for Visually Impaired Children ABSTRACT The visually impaired individuals should get education in spaces where their needs are met so that they become an active member of society. Since the personal development is established during pre-school years in particular, designing appropriate educational environments for visually impaired children should be given importance. This study aims to propose a method for the assessment of the physical quality of kindergartens for visually impaired children. The principles of “Professional Environmental Assessment Scale” which allows examining the space systematically are taken as a basis. As part of the scale’s fundamental issues, questions were formed for analyzing visually impaired children’s spaces. Observational assessments were carried out in two kindergartens in Bursa. It was determined that kindergartens’ physical environments were inadequate in meeting children’s needs. One kindergarten was close to low level of support (20%-40%) and the other was close to moderate level of support (40%-60%). For the physical environment to support children’s development in kindergartens that are to be designed for visually impaired children, the environmental support level should be elevated to the “extra ordinarily high level” defined in the scale. In this context, the assessment questions defined in the study should be given importance in design processes.