Değişen Tüketim Anlayışı ve Alışveriş Merkezlerinde Modernleşme Süreci

ÖZET Tarih boyunca değişen tüketim alışkanlıklarıyla birlikte alışveriş mekanları da değişmiş, biçimleri, yapısal özellikleri, işlevleri ve konumladıkları bölgeler farklılık göstermiştir. Günümüzün en çok tercih edilen tüketim mekanları olan alışveriş merkezleri zaman içinde gösterdiği değişimle eğlence, kültür-sanat ve spor alanlarını da bünyesine alarak yenilikçi bir mekan anlayışı doğurmuştur. Bu durum her geçen gün kalabalıklaşan ve sosyal alanları tükenmekte olan büyük şehirlerde önemli bir ihtiyacı karşılamaktadır. Geçmiş dönemlere bakıldığında alışveriş mekanlarının içinde bulunduğu toplum için önemli bir alan olduğu, bir kamusal alan görevi üstlendiği görülmektedir. Kentin merkezi konumunda olan bu alanlar toplanma, haberleşme gibi alışverişin dışında halkın ihtiyacı olan pek çok işlevi bir arada barındırmaktaydı. Günümüzde ise insanların haberleşmek veya sosyalleşmek için bir araya gelmesi gibi bir ihtiyaç söz konusu değildir. Hızla gelişen teknolojik unsurlar bir şeye/bir yere ulaşma sorununu her geçen gün ortadan kaldırmakta, bireyler kalabalık toplum yapısı içinde giderek tekil bir yaşam biçimi benimsemektedir. Toplanma, bir araya gelme gibi eylemler ise her geçen gün azalmaktadır. Bu değişim içinde, alışveriş merkezleri bulunduğu bölge için alışveriş yapma mekanı olma özelliğinin yanı sıra yemek yiyip sohbet etme, sinemaya veya tiyatroya gitme gibi bazı sosyal faaliyetlerin gerçekleştirilebildiği tüketim zincirinin oldukça önemli bir parçası haline gelmişlerdir. Günümüz şartlarında anlamı ve şekli sürekli değişen alışveriş merkezlerinin tasarımında da önemli değişimler yaşanmakta, farklı alışveriş merkezleri ortaya çıkmakta, alışveriş merkezlerinde farklı işletme stratejileriyle başarı sağlanmaya çalışılmaktadır. Çalışma kapsamında alışveriş ve tüketim kavramıyla birlikte günümüz şartlarından en çok etkilenen yapı tiplerinden biri olarak görülen alışveriş merkezleri tarihsel gelişim süreci içinde incelenecektir. Yaşadıkları bu değişim, genel kullanım alanlarına indirgenerek incelenecek, bu alanların üretilmesinde günümüz şartları nedeniyle meydana gelen farklılaşmalar örnekler üzerinden açıklanacaktır.